Novo curso, novo alumnado

Principia un novo curso e tamén principiamos unha nova viaxe polos mares da antropoloxía, esta vez con once "argonautas" que a bon seguro o darán todo nestes mares fermosos da teoría antropolóxica e do traballo de campo. 

Dende este blog quero facer unha agarimosa lembranza a Nazaret, María, Pilar, Andrea, Tamara, Lourdes, Oli, Roi, e Lucas, a primeira tripulación coa que nos embarcamos o curso pasado e na que gozamos dunha fermosa e fructífera travesía.

 Grazas a eles fun convidado a presentar as miñas experiencias na didáctica da antropoloxía no curso "Recursos teóricos e prácticos para o ensino da antropoloxía no bacharelato: o patrimonio cultural" que se celebrará  no Museo do Pobo Galego de Santiago de Compostela o vindeiro sábado 7 de outubro.

Falarei deste blog e do noso traballo de campo e compartirei reflexións con outras compañeiras e compañeiros que están a traballar tamén nestes mares virtuais.

Antonio Díaz Amor,

 profesor de Antropoloxía

 no IES Maximino Romero de Lema de Baio-Zas

Unha boa idea para venres de Cuaresma: polbo con gambas

Polbo con gambas

Andrea Cedrón, 1º B

Ingredientes:

- 1 polbo de 2 kg

- Sal gorda

- Aceite de oliva

- Auga

- 200g de gambas peladas

- 5 dentes de allo

- 1 guindilla

- Pementa negra

Elaboración:

Nunha pota (a máis grande que teñamos) poñemos auga a ferver cunha cebola pelada e enteira.

Cando a auga ferva engadimos o polbo. Collémolo pola cabeza e ''asustámolo'', esta técnica consiste en sacar e meter o polbo na pota 3 ou 4 veces para que a pel non caia durante a cocción.

Cocemos o polbo durante 40 minutos. Cando estea listo deixámolo repousar 15 minutos.

Para cociñar as gambas, poñemos a fogo nunha cazola o allo, aceite e a guindilla.

Cando o allo se empece a dourar engadimos as gambas e a continuación o polbo cortado.

Por último, engadimos a sal gorda, aceite, pirixel e pementón. Cando as gambas estean feitas retiramos e xa estará listo para comer.

Receita doada por Clarisa Dominguez de Carreira,

Casa do Bartolo

Chourizo nos terróns

bocadillo de chourizo nos terróns

nome: Carmen Perez Ferreira
idade: 66 anos
apodo da casa: Casa de Lavandeira
lugar: O Chamberín Baio

ingredientes
.pan
.chourizo
.verzas

modo de preparación

Envolve o chourizo na verza, vótao nos terróns aínda quentes, quita o chourizo da verza, pono no medio do pan e listo para comer.  

Antigamente, cando os homes ían para o monte cavar para despois plantar o trigo, secaban os terróns ao sol e despois queimábanos. Neste momento era cando facían os bocadillos de chourizo nos terróns.

Lourdes Denís, 1º B

Receita para tempos de crise

Esta semana nos propuxemos buscar receitas axeitadas ao noso tempo,é dicir: tempos de crise. O resultado: sopas de allo, ovos recheos, arroz con leite, lentellas, migas de fariña, ensalada de grelos,... Pois a que máis gustou foi a atopada por Lourdes Denís de 1º bach A.

Chícharos con xamón

Nome: Elsira Reyes Rial
idade: 67 anos
lugar: O Campo do Rollo-Baio
 
ingredientes
. chícharos
. xamón en tacos (York)
. auga
. aceite
. sal
 

Modo de preparación
 

Pon os chícharos en auga con unha pinga de sal a cocer. Mentres, os tacos de xamón ponos nunha tixola con unha pinguiña de aceite. Cando os chícharos estean cocidos, escórreos e xunta os tacos de xamón e os chícharos e xa está listo para comer.

Este prato e moi barato xa que os chícharos se non os plantas na casa hai bolsas de chícharos conxelados a moi baixo prezo no supermercado. 

Para conseguir os tacos de xamón York, nas charcuterías sempre quedan as puntas do final da barra do xamón as cales cortan en tacos e venden a moi baixos prezos.

Lourdes Denis Reyes

Proposta de receita para a fin de semana: muffins á inglesa

La receta me la dono mi abuela pero pertenecía a mi tatarabuela Cipriana Aguirre Zulueta. La receta tiene fecha en 1910. Mi tatarabuela era vasca pero estuvo viviendo un tiempo en Inglaterra, de ahí el nombre de la receta.

MUFFINS A LA INGLESA

250 gramos de harina

10 gramos de levadura

dos decilitros y medio de leche. 

Desleír la levadura en un poco de leche tibia. En una tarrina se pone la harina, añadiéndole el resto de la leche y tiene que resultar una pasta lisa y ligera.

Se tapa con una servilleta y se deja en un sitio tibio para que doble su volumen. Luego se coloca encima de la mesa un poco enharinada y se divide en pequeñas partes del tamaño de un huevo, que se redondea en forma de bola. Se toma una placa del horno engrasada y se colocan en ella tarritos, cajitas o papel grueso, del tamaño de la bola, pero mucho más altos. Se mete una bola dentro de cada uno de ellos y se mantienen al lado del calor para que suban el doble de su volumen. Entonces se cuecen por ambos lados en un horno caliente.

Para servirlos se parten por la mitad, se tuestan, se untan con mantequilla fresca, sal y se vuelven a juntar.

Pilar Varela, 1º B

Receita centenaria

As últimas receitas que recollimos son as mais antigas que lembran as nosas avoas ( e dicimos ben: en feminino; porque unha das conclusións deste traballo de campo é que aos homes da casa isto de estar entre os pucheiros…). De entre todas elas destacamos o “membrillo caseiro” e moitas receitas con fariña de millo (bolos do lar, caldo de bolos, bolos do pote e papas de millo, porque na nosa bisbarra foron moi frecuentes as leiras de millo e delo dan boa conta os moitos hórreos e cabazos que temos por aquí). Todas elas son receitas centenarias da que os deixamos aquí a de Broa que recolleu Nazaret Figueiras.

Ao noso profe tamén lle gustou moito a de “mouffins á inglesa” recollida por Pilar Varela que subiremos en vindeiros días. Unha receita moi antiga dunha avoa emigrante en Inglaterra que trouxo o seu saber culinario para a nosa bisbarra.

BROA

Receita doada por: Adelina Esmorís,

de Baio “Casa Allo”

Ingredientes:

Fariña de millo

Auga

Sal

Elaboración:

O día anterior deixase fermentar unha pouca fariña de millo da que se vai a utilizar. Pasado o día, a fariña restante xuntase co fermento do día anterior e amasase con sal e auga ata que quede unha masa ben consistente. Logo, deixase levedar dúas ou tres horas. Antigamente, mentres se deixaba levedar varríase ben o forno e íase quentando con leña de toxo. Unha vez transcorrido o tempo, colocábase a masa con forma redonda e deixábase facer durante unha hora e media/ dúas e sacabas nun molde.

Antigamente, a broa na casa da miña avoa facíase unha vez a semana, que soía ser o sábado ou o domingo para o resto da semana. Miña avoa recorda que a broa é a receita máis antiga que coñece, xa que dende que vive a recorda como prato común na súa casa.

Nazaret Figueiras Martínez 1ºBac A

Unha proposta sinxela para a Cuaresma :mexillóns encebolados

Mexillóns encebolados

Ingredientes:

-cebola

-patacas

-mexillóns

Receita doada por Matilde Fraguela López 

da Casa López de Laxe. 

Preparación

Cócense os mexillóns, e unha vez listos escúnchanse e quítanselle as barbas.

Nunha tixola poñemos cebola picada miúda e deixamos que se poche e logo engadímoslle os mexillóns.

Facemos tamén unhas patacas fritas para acompañar aos mexillóns.

Esta receita era típica de xoves de pascua porque aproveitando as mareas íase aos mexillóns e cociñábanse ao chegar a casa.

María Sacedón Cundíns

Buñuelos de Cuaresma

BUÑUELOS DE CUARESMA

Receita doada pola miña avoa paterna Pilar Mariño García

que vive en Carballo.

INGREDIENTES 

125 gramos de fariña

1/4 de litro de leite

80 gramos de manteiga

4 ovos

A cascara dun limón

Un pouco de sal

Azucre en po

Aceite de oliva

PREPARACIÓN

Colocar ao lume unha cazola coa leite engadíndolle o sal e a cascara de limón. Cando comece a ferver, retirase do lume e quitamos a cascara do limón. Deixamos pasar uns minutos e engadimos a manteiga, mentres que removemos ben a mestura.

Cando a manteiga estea fundida, volvemos a poñer todo no lume e sen deixar de ferver agregamos a fariña pouco a pouco. Removese todo moi ben e retirase do lume. Continuamos mesturando todo ata conseguir unha masa espesa.

Logo agregamos os ovos un a un, non debemos engadir o seguinte ata que o anterior este ben mesturado. Hai que mesturalos con enerxía.

Colocamos abundante aceite nunha tixola e poñémola a quentar. Cunha culleriña, botamos cachiños da masa que prepararamos anteriormente. Cando están dourados vanse poñendo sobre un prato con papel absorbente (para que solten o aceite sobrante). Por ultimo pasámolos a un prato ou unha fonte e espolvoreamoslles azucre en po.

Pilar Varela

Que comer pola Cuaresma?...

Rematou o antroido e esta semana o traballo de campo consistíu en buscar pratos típicos da Cuaresma que aínda seguen gardando algunhas xentes da nosa bisbarra. O resultado foron pratos moi interesantes coma mexilóns encebolados, arroz con verduras ou chipiróns, caldeirada de merluza, buñuelos de cuaresma, etc. Pero o que máis nos gustou foi a receita de Potaxe de Vixilia que trouxo Lourdes Denis. Que aproveite!

Potaxe de vixilia

Receita de: Obdulia Rojo
Idade: 71 anos
Apodo da casa: Casa da Bruna de O Chamberín, Baio, Zas 

Ingredientes
.200 g de garavanzos
.500 g de patacas
.1 cebola
.2 dentes de allo
. 4 culleradas de arroz
.100g de bacallau
.1 vaso de aceite
 a cullerada de pementón
.acelgas, espinacas ou grelos
.auga
.sal
 

Modo de preparación:

Nunha pota grande ponse bastante auga, cos garavanzos (que se teñen a remollo dende o día antes). Cando estean medios cocidos xúntanselle as patacas peladas e moi picadas, o arroz, a verdura despois de lavala e troceala moi menudiña e o bacallau (previamente desalago e en pedazos pequenos).

Nunha tixola ponse o aceite e deixase dourar a cebola e os allos, retírase cando a cebola estea brandiña e pónselle o pementón. Ponse o rustrido sobre o potaxe e déixase que siga cocendo ata que as patacas estean case feitas.

Lourdes Denis

Cocido e sobremesa de antroido

Nestas datas tan sinaladas estivemos recollendo receitas propias do antroido. sobre o cocido vimos que hai moitas e moi diferentes: con grelos, nabizas ou repolo, con fabas ou garavanzos, con bolo de pote... A que máis gustou foi a recollida por Lourdes Denis en Baio. Que aproveite e cuidadiño co colesterol.

Cocido

Nome: Lourdes Vilariño Gomez

Idade: 63 anos

Lugar: Campo do Rollo, Baio

Apodo da casa: Casa de Reyes

Ingredientes

. 1 taza de fabas

. 1/2 Kg de grelos ou repolo

. 1/2 Kg de patacas

.  2 puntas de oso do xamón do porco

.  orellas, morro, rabo…. Toda a carne que se queira do porco

. osos de caña

. 200 gr de panceta

. 200 gr de touciño fresco e unto

. chorizo o gusto

. sal

Modo de preparación

O día antes de facer o caldo hai que poñer as fabas a remollo.

Cando prepares o cocido, pon nunha pota grande tres litros de auga, añade as fabas, os osos, o touciño, a panceta e o unto e todo o resto de carne que se lle queira poñer. Deixa que ferva ata que as fagas estean rosadas. Pon as patacas en cachos, o chourizo e os grelos ou o repolo previamente lavados. Pon o sal e deixa todo no lume sobre 20 min. Sácase o unto para tiralo e dáselle unha volta a todo porque o que estaba arredor do unto terá un sabor máis amargo se non se lle da unha voltiña Saca todo e pono nunha fonte, pode levar un pouco de auga. Se sobra algo da fonte, volve a poñelo todo na auga do cocido e tápaa e déixaa arrefriar, así que arrefríe non o remexas nin o movas porque se estropea, ademais e mellor que se poña na neveira que aguanta moito máis. 

Lourdes Denís, 1º B

Coas sobremesas propias do antroido pasou coma co cocido: hai moitas e moi diferentes. filloas con crema ou chiculate, orellas, chulas,etc. Pero a que máis gustou por orixinal foi a recollida por Andrea Cedrón.

"Flores de carnaval"

A receita das flores de carnaval foi doada por Carmen Romero de 63 anos de idade.
 Vive en Baio na casa do Acuario
Ingredientes:

• 6 ovos
• ½ litro de auga fervida con anís ou raiadura de limón
• Fariña
• ¼ de leite (opcional)
• azucre

Elaboración:

Bátase todo ata conseguir unha mestura lixeira. Poñer abundante aceite de xirasol nunha tixola fonda e meter o molde con forma de flor ata que esté ben quente. Sacar o molde e introducilo na mestura por debaixo do borde (para que despois se solte o florón máis facilmente). Despois, volvemos a meter o molde na tixola ata que se solte o florón. Cando estean dourados sacalos, ecurrilos e espolvorealos con azucre.

Andrea Cedrón, 1º B

Licor de Laranxa

Con este frío que fai esta semana nos propuxemos investigar sobre se na nosa volta se facían licores caseiros.  Aínda que non é moi habitual apareceron licores de moras, de café, de guindas e algún máis. A receita que máis gustou apareceu nunha casa de Laxe, manuscrita, e é unha receita de máis de cen anos que pasou de xeración en xeración. Como estaba en castelán decidimos deixala así, transcribímola textualmente. E a beber con moderación!

  

Licor de Laranxa

Autora: Josefa Rodríguez Fernández

Casa: Amelia de Iglesias (Laxe)

Ingredientes:

-60 g de laranxas

-1 L de caña

-400 g de azúcar

-400 ml de auga

Preparación:

“Déjense macerar al sol por espacio de quince días en una botella bien tapada 60 gramos de mondas secas de naranja con un litro de caña o alcohol, teniendo cuidado de agitar la botella todos los días.

Pasados los quince días, póngase al fuego y disuélvanse 400g de azúcar en igual cantidad de agua, dejándola que se haga caramelo y después, se le echará en el alcohol o caña saturado de esencia de mondas de naranja.

Se filtra y se pasa a botellas bien tapaditas y a tomar copitas que saben muy ricas"

María Sacedón Cundíns

Unha sobremesa: noces de chocolate

Esta semana o noso traballo de campo rebuscou sobremesas. A receita que máis gustou foi a de Roi Fachal. 

Bo proveito!

NOCES DE CHOCOLATE
  
INGREDIENTES 
-medio quilo de noces
-unha tableta de chocolate para sobremesas
-leite
 
PREPARACIÓN
 
-Sacar a cáscara das noces, procurando que queden o máis enteiras posibles. Derrétese o chocolate con un pouco de leite, poñendo un lume moi suave.
Cando estea derretido e coa axuda dunha pinza ou garfo imos cubrindo as noces para cubrilas co chocolate.
Colocámolas nunha bandexa e metémolas no frigorífico para que endurezan.
 
 
Receita doada por Eulalia Gil Lema, de 75 anos de idade, do concello de Laxe, da casa da Gila.

Roi Fachal

Comida de Nadal: Rosco de Reis

A semana pasada fixemos balance do traballo de campo recollido nas vacacións de Nadal e que tiña que ter referencia ás comidas que se celebran nestas datas sinaladas: año e besugo ao forno, mazapán, nécoras cocidas con crema, vieiras bacallau con coliflor e turróns foron as receitas presentadas.

De todas elas a que máis gustou foi o Rosco de Reis, unha receita que trouxo Lourdes Denís por boca de dona Josefa Trillo de "Cas Benita", de Boaño, Traba de Laxe

Rosco de Reis
 
ingredientes
.6 ovos
.5 culleradas de azucre
.500g de fariña
.300g de manteiga
.20g de levadura de panadeiro
.1 cullerada de sal
.medio vaso de leite
.medio vaso de ron
.400g de froitas confitadas variadas
.azucre glas
.1 faba seca
 

Preparación:
 
Pon a cuarta parte da fariña en forma de volcán. Disolve a lavadura no leite templado  e bótao no centro da fariña; trabállao ata facer unha masa e déixaa en repouso durante 15min. Coloca a metade da fariña da mesma forma, pon tres culleradas de azucre, outras tres de auga tibia e a sal; amásaa e xúntaa co resto de fariña e máis cinco ovos. Traballa a masa 15 min deixando entrar o aire. Divídea en catro anacos e reparte a manteiga abrandada sobre cada un. Reúne a masa e mestura ben. A esta masa xúntalle a que ten lavadura. Dálle forma de bola, tápaa cun pano de mesa e déixaa elevarse 2 horas. Trabállaa e déixaa repousar outras 2 horas. Xunta as froitas co ron quente, dúas culleradas de azucre e outras dúas de auga. Da forma ao rosco nunha bandexa, esconde a faba e decora con froitas. píntaa coa xema restante, espolvorea o azucre e deixa repousar 1 hora. Méteo no forno 30min.

Gastronomía da nosa bisbarra

Neste primeiro trimestre o noso traballo de campo consistiu nunha recompilación- investigación sobre a gastronomía tradicional da nosa bisbarra.

Cada semana cada un de nós presentou na aula unha receita típica (peixes, carnes, guisos, arroces, sobremesas…) despois de entrevistar ás avoas (porque os avós pouco cociñan…) e despois eliximos as que nos pareceron máis interesantes.

Estamos coñecendo o que comían os nosos antergos, que materiais utilizaban e en que época do ano o facían. Realizamos este traballo de campo para coñecer mellor a gastronomía da nosa zona, para comparar o que se comía antes e o que se come agora e para saber apreciar as verdadeiras cousas importantes da nosa vida. E pensamos que a comida é unha delas.

Pronto subiremos algunha receita a este noso blog.